Auteur: Eva

Wij Techniek wil leerlingen stimuleren om een opleiding in de installatiebranche te volgen. Hans Haring  benadrukt dat het daarbij belangrijk is dat de inhoud van het technisch beroepsonderwijs aansluit bij de wensen en eisen van de branche: ‘Het zijn communicerende vaten, want om de leerlingen te interesseren heb je ook inhoudelijk goede en attractieve opleidingen nodig. Wij vinden als Wij Techniek dat iedere leerling in het voortgezet onderwijs er recht op heeft om minimaal één keer de overweging te maken of installatietechniek iets voor hem of haar is.’

Ieder kind moet een keer aan techniek kunnen ruiken
Om dat te bereiken heeft de techniek een flinke gereedschapskist. Er zijn subsidieregelingen voor partijen die aan techniekpromotie doen, maar Wij Techniek initieert ook zelf het nodige. Zo maakt de organisatie niet alleen gebruik van beroepen voorlichtingsmethodes, zoals MBO Kompas, maar is er ook een eigen actiewebsite www.wijtechniek.nl/kiesinstallatie. Daar vinden leerlingen en docenten allerlei voorlichtingsmateriaal en kant en klare loopbaanoriëntatie-lessen  (LOB). ‘Leerlingen doen zo levensechte ervaringen op met techniek’, zegt Haring, ‘Ze moeten het gewoon een keer aanraken, proeven, ruiken! En beroepenwedstrijden als Vakkanjers zijn daar uitermate geschikt voor.’

Constructieve samenwerking O&O fondsen
Wij Techniek en de twee andere O&O fondsen die Vakkanjers mogelijk maken, A+O Metalektro en OOM, praten op een constructieve manier mee over de inhoud van Vakkanjers. ‘Natuurlijk hebben wij een duidelijke opdracht vanuit onze sociale partners en in ons geval de installatietechniek’, verduidelijkt Haring, ‘Dus zorgen we wel dat de opdrachten binnen het programma goed onze sectoren vertegenwoordigen. Dus niet alleen installatietechniek, maar ook een stuk metaal en maakindustrie bijvoorbeeld. Zo zijn we op een goede manier betrokken.’

In de vijf jaar dat Haring nu portefeuillehouder is heeft hij Vakkanjers volop zien ontwikkelen. Zo is de inspraak vanuit de opdrachtgevers gegroeid en geprofessionaliseerd. ‘We worden nu ook nauw betrokken bij het inhoudelijk vormgeven van de Vakkanjers opdrachten en we kijken ook samen hoe we Vakkanjers naar de toekomst toe goed kunnen neerzetten. Zo is het de bedoeling om bedrijven op een meer gestructureerde manier te betrekken. En we gaan ook kijken hoe we de impact van het programma nog beter meetbaar kunnen maken.’

Steeds een nieuw thema
Platform Talent voor Technologie is uitvoerder van Vakkanjers. Het zorgt ervoor dat de projectgroep regelmatig bij elkaar komt, beheert onder andere de contacten met de  deelnemende scholen, verzorgt de marketing en communicatie en organiseert de finales. Maar de rol van PTvT gaat verder dan dat, vertelt Hans Haring: ‘De mensen van het Platform komen ook actief met ideeën en suggesties, bedenken steeds een nieuw thema voor het komende schooljaar en ze kijken verder naar de toekomst. Wij toetsen vervolgens of dat binnen onze kaders past en of, in ons geval, het stuk installatietechniek in het jaarthema goed naar voren komt. We zoeken altijd de balans voor de drie sectoren. Uiteindelijk hebben we allemaal hetzelfde doel: jeugd enthousiast maken voor techniek.’

Hoe effectief is techniekpromotie
De Universiteit Maastricht en de Galan Groep presenteerden recent de uitkomsten van het onderzoek naar de effectiviteit van Techniekpromotie dat zij deden in opdracht van de Regieraad Techniek. Ook Vakkanjers kan daar  haar voordeel mee kan doen. Het uitgebreide onderzoek bevestigt belangrijke elementen van Vakkanjers,  zoals het belang van laagdrempelig en vroeg aanbieden van techniek aan leerlingen. Zo kunnen zij op een ontspannen manier ervaren dat techniek leuk en interessant voor ze is. Ook kan het stereotype ideeën rond techniek  – ‘dat is veel te moeilijk voor mij’ – in een voeg stadium wegnemen. Het onderzoek biedt bovendien adviezen en aanbevelingen om het programma nog beter te kunnen onderbouwen en het keuzeproces van de leerlingen op een positieve manier te beïnvloeden. ‘Ik weet bijna wel zeker dat het effect heeft’, zegt Haring met overtuiging, ‘Als je ziet met welk enthousiasme leerlingen en ook docenten bezig zijn met opdrachten van Vakkanjers, dan zijn de positieve effecten duidelijk. Het is goed als we die nog beter kunnen gaan duiden en hopelijk daarmee ook nog verder kunnen versterken. En dat dan ook beter uitventen!’

Vakkanjers groeit na 25 jaar stevig door
Het aantal scholen dat meedoet aan Vakkanjers is in het jubileumjaar flink gegroeid.  Met name in het basisonderwijs. Hans Haring ziet de toekomst voor Vakkanjers zonnig in:  ‘De relatie met Vakkanjers is goed en we delen dezelfde ambities: we willen dat Vakkanjers gestaag doorgroeit en dat er steeds meer scholen aansluiten. Vroeg een zaadje planten, zoals in het basisonderwijs, heeft natuurlijk effect. Maar voor ons is het voortgezet onderwijs misschien net iets concreter. Die leerlingen zitten daar dicht tegen hun beroepskeuze aan. Daarvoor zullen we het programma flink moeten blijven promoten, ook binnen het voortgezet onderwijs, zodat we weer naar een verdubbeling van het aantal deelnemende scholen en leerlingen gaan in de komende twee, drie jaar. Dat betekent dat we daar samen een goed plan voor moeten maken. Daarvoor staan de netwerken van de fondsen zeker ook ter beschikking. En er zijn meer vakwedstrijden. Misschien is het ook goed als we daar verbindingen leggen. We kunnen tenslotte allemaal van elkaar leren.’

Jan-Willem de Bekker, eigenaar van JW De Bekker Montage Staalbouw, ademt vakmanschap. Als zelfstandig ondernemer in de staalconstructie heeft hij een reputatie opgebouwd met indrukwekkende projecten, van grote staalstructuren tot montageklussen in binnen- en buitenland. Het begon allemaal al vroeg in zijn jeugd, waarin de liefde voor metaal hem met de paplepel werd ingegoten. ‘Vroeger kwam ik niet verder dan Amsterdam. Dit jaar begon ik met de montage van een groot distributiecentrum in Zweden en ik sluit het jaar af met een groot staalbouwproject van 1.400 ton in België dat ik heb opgestart. Vervolgens ging ik van de Belgische kust naar de Ardennen. Daar heb ik een grote leidingbrug gebouwd over het terrein van een recyclefabriek.’

De Kracht van Vakmanschap en Passie voor Metaal
Jan-Willem is niet een man die zichzelf op de borst klopt, maar trots op zijn werk is hij wel: ‘Metaal is mijn leven,’ zegt hij gepassioneerd. Als jong kind werkte hij al mee in het Brabantse staalbedrijf van zijn vader, een familiebedrijf dat zijn opa had opgericht. Jan-Willem was aangewezen om het familiebedrijf voort te zetten. ‘Er lag altijd een enorme druk op mijn schouders. Mijn vader en opa hadden iets moois opgebouwd en ik wilde dat niet zomaar laten vallen. En met mijn vader heb ik ook prachtige projecten gedaan. Met een helikopterplatform in Rotterdam Airport hebben we nog in de krant gestaan.’

Toch bleek de combinatie van familierelaties en bedrijfsvoering uiteindelijk te zwaar. ‘Het was de moeilijkste beslissing van mijn leven, maar ik moest weg. De spanningen werden te hoog.’ Voor zichzelf beginnen was niet eenvoudig. Maar Jan-Willem vond zijn eigen weg en herontdekte zijn liefde voor het vak als zelfstandige. ‘Ik heb mezelf opnieuw uitgevonden. Wat begon als een pijnlijke breuk, bleek achteraf de beste keuze die ik kon maken.’ In het project in België, van maar liefst 1400 ton, speelt hij niet alleen een belangrijke rol in het zakelijke deel, maar ook in de leiding van de uitvoering. En recent is hij gevraagd voor een grote klus in Canada. JW de Bekker gaat als een trein. En daar heeft Vakkanjers een flink aandeel in gehad.

Vakkanjers van toen
Jan-Willem was een van de eerste deelnemers aan het programma Vakkanjers, toen nog vanuit de het mbo: ‘Ik weet het nog als de dag van gisteren! Ik zat op het Koning Willem I College in Den Bosch en toen werd ik opeens op een vrijdagavond thuis gebeld: “Met Vakkanjers”, zegt die vent. Ik kende het helemaal niet maar hij zegt dat ik geselecteerd ben voor de Nederlandse Kampioenschappen. Ze hadden een werkstuk van me gezien. Ik was helemaal hoteldebotel.’ Jan-Willem vertrekt vereerd, maar ook heel zenuwachtig naar Eindhoven voor de grote Vakkanjers wedstrijd. De wedstrijd duurde 3 of 4 dagen en alle 100 deelnemers waren ondergebracht in een hotel in Eindhoven. Elke dag werkten ze aan hun opdracht, de families kwamen langs en er was veel publiciteit. Jan-Willem maakte een las-manipulator, om een werkstuk op te spannen en af te lassen. ‘We kregen alleen materialen en moesten het daarna zelf uitvinden. De lashoeken en de zwaarte van de lashoeken, alles moest exact kloppen met het tekenwerk. Daar werd heel nauwkeurig naar gekeken.’ Jan-Willem is dan ook trots dat hij als vijfde van de 100 deelnemers eindigde. ‘Vakkanjers heeft me zoveel gegeven. Ik heb meegedaan aan de Nederlandse kampioenschappen en ben ook nog hoog geëindigd. Dat was een enorme prestatie voor een eenvoudige jongen uit Brabant.’

Jan-Willem groeide door hard te werken uit tot een technisch vakman, maar ook tot een inspiratie voor anderen. Of het nu gaat om het bouwen van een staalconstructie in Nederland of een groot project in Canada, hij pakt elke klus met beide handen aan. ‘Wat ik het mooiste vind? Dat je elke dag iets zichtbaar bouwt. Je ziet wat je maakt en kunt trots zijn op wat er staat als je wegloopt.’

Familiegevoel op de Bouwplaats
Ondanks zijn zelfstandige rol werkt Jan-Willem nooit echt alleen. Hij vormt teams van internationale vakmensen om de projecten te realiseren. ‘We zijn geen ploeg, we zijn een familie,’ zegt hij glimlachend. Het belang van een goede sfeer op de werkvloer is voor hem cruciaal. ‘Als het goed zit in het team, dan loopt alles op rolletjes. Er is gezelligheid, er wordt gelachen, maar er wordt vooral keihard gewerkt.’

Vakkanjer van nu
Zijn hart ligt ook bij zijn familie thuis. Het verhaal van zijn dertienjarige zoon Milan, die hij meenam naar de bouwplaats, vertelt hij zichtbaar ontroerd. ‘Milan wilde een PSV-shirt, en ik zei: “Dan moet je er voor werken jongen”. Dus nam ik hem een dag mee naar de bouw. Samen aan het werk, met een boterhammetje van thuis. Het was een van de mooiste dagen van mijn leven. Ik zag mezelf terug in hem, hoe hij meekeek, vragen stelde en nieuwsgierig was. Zoals ik ooit naast mijn vader stond. Ik vond het prachtig. Een van de mooiste momenten uit mijn leven. Samen met mijn zoon van dertien jaar oud.’

Metaal als Levensles
Voor Jan-Willem is zijn vak meer dan staalconstructies alleen; het is een levensles. ‘Van ijzer word je iedere dag wijzer,’ zegt hij met een knipoog. Het harde werken, de uitdagingen en het bouwen van iets tastbaars geven hem dagelijks voldoening. ‘Als ik mijn verhaal aan een jonge jongen zou vertellen die nog niet weet wat hij wil doen met zijn leven, zou ik zeggen: ga de techniek in. Het geeft je iets dat geen enkel ander vak kan bieden: trots, voldoening en het gevoel dat je elke dag iets neerzet dat er toe doet.’

Aarzelen om mee te doen met Vakkanjers? Daar kan Corien van den Ende, docent aan het Kaj Munk College in Hoofddorp, zich helemaal niets bij voorstellen. Sinds ze tien jaar geleden voor de eerste keer meedeed, heeft ze geen jaar overgeslagen. ‘Doe gewoon mee en zoek contact met een school die er al ervaring mee heeft. Je zult er geen spijt van krijgen.’  

Kiezen voor techniek was voor haar vanzelfsprekend. Als kind was ze al bezig met elektriciteit en dingen maken. Die keuze is voor lang niet iedereen even logisch, zeker niet voor meisjes. Eén van de leukste dingen van programma’s als Vakkanjers is voor Corien van den Ende dan ook als leerlingen ondervinden dat techniek een interessante richting is en zo veel meer is dan het cliché van vieze handen krijgen. ‘Dat meiden, die van papa horen dat techniek niets voor hun is, gaan programmeren of grafisch aan de slag gaan en het dan zelfs beter doen dan jongens, dat inspireert. Ik heb nu een flink aantal meiden in de klas die bouwkunde willen gaan doen.’ 

Competenties

Corien van den Ende is docent Techniek & Toepassing en Onderzoek & Ontwerpen aan het Kaj Munk College in Hoofddorp. Met 36 jaar onderwijservaring is ze gepokt en gemazeld. Ze stond aan de basis van het Technasium bij het Northgo College in Noordwijk. Samen met SLO, het landelijk expertisecentrum voor het curriculum, en een aantal mavoscholen ontwikkelde ze een praktijkgericht programma dat inmiddels op veel mavoscholen in Nederland wordt gegeven. ‘Ik kon als docent leuk lesgeven. Dat vonden de leerlingen ook, maar vervolgens vergaten ze de informatie op slag weer. Ik ontdekte dat praktijkgericht onderwijs de sleutel is voor betekenisvol onderwijs, door leerlingen aan het werk te zetten aan de hand van een casus. En dat is precies wat Vakkanjers doet. Naast de technische vaardigheden, een kijkje in de keuken van de wereld van techniek, ontwikkelen leerlingen competenties als samenwerken, overleggen en doorzetten. Dat vinden we net zo belangrijk. Als ze van het vmbo-tl afkomen, kunnen ze veel, hebben ze aan alles geroken, maar zijn ze er nog niet. Ze zijn geen beroepsbeoefenaars. Die competenties hebben ze hard nodig voor hun vervolgopleiding  

Winnen

Tien jaar geleden deed ze met haar school mee aan een wedstrijd, met het Ministerie van Defensie als opdrachtgever. Daar hoorde ze voor het eerst over Vakkanjers en schreef ze haar school direct in. Casusgericht onderwijs met een competitief element paste naadloos in het plaatje dat het Kaj Munk College heeft van techniekonderwijs.  

Corien van den Ende: ‘In iedere klas, van brugklas t/m 4 mavo, doen we drie opdrachten per jaar. Vakkanjers is in de tweede klas altijd één van de drie. Het onderscheidt zich door mooie opdrachtgevers en materialen. Eén keer was het Wereld Natuur Fonds de opdrachtgever en wilden ze iets met een wildcamera. We kregen cameraatjes en bouwtekeningen voor een 3D-printer. Je zag de kinderen genieten: met een echte wildcamera aan de gang! En programmeren voor de 3D-printer. Dat motiveert enorm.’  

Het wedstrijdelement is de andere succesfactor van Vakkanjers. ‘Zo’n schoolfinale, regionaal of landelijk, dat doet iets met kinderen. Ze willen allemaal graag winnen. Zelfs derdeklassers – hoewel het niet cool is om te laten merken dat je je best doet op school – zijn openlijk enthousiast.’ 

Het klopt en is gratis

‘Bovendien is het een gratis programma. Met dalende leerlingenaantallen in de regio, dus minder geld van de overheid, is het beknibbelen om voor die beperkte groep leerlingen een interessant programma aan te bieden. Hoe heerlijk is het om zoiets als Vakkanjers aangeboden te krijgen? Een programma waarvan je weet dat het goed is, dat de organisatie erachter klopt. Zelfs als je af en toe zelf wat moet aanpassen, dat is geen punt. De basis staat als een huis. Alle scholen die ik ken, zijn enthousiast.’ 

Wensen

Als Corien van den Ende een wensenlijstje zou mogen indienen, dan zou ze vragen of het mogelijk is om te kunnen kiezen uit verschillende beschrijvingen van de opdracht. ‘Praktijkgericht onderwijs wint terrein. Iedere school doet dat op een andere manier. De ene school wil een simpele uitleg en direct praktisch aan de slag kunnen. De andere wil leerlingen een verdiepende uitleg geven met achtergrondinformatie en een duidelijke onderzoeksvraag, juist ook vanwege de eerdergenoemde competenties. Ze willen de leerlingen eerst laten puzzelen.’ En als ze dan haar voorkeur mag uitspreken, dan kiest ze voor een activator met achtergrondkennis over de opdrachtgever. ‘Ik heb liever een stuntel die vragen van kinderen over het bedrijf kan beantwoorden en niets over lesgeven weet, dan andersom. Dat vangen wij als docenten wel op. Maar die vragen kunnen wij niet beantwoorden.’  

De ruimte

Ze is razend enthousiast over het thema van Vakkanjers dit jaar: Ruimtemissie Aarde. ‘Elk jaar hebben we in 3 vwo de Marsmissie. Dankzij Vakkanjers is er nu ook een gaaf programma voor de mavo. We beschikken over een sterrenkoepel, die ga ik zeker in het programma meenemen. Het wordt winter en donker, dat komt goed uit. De ruimte leeft bij ons.’  

Vieren jullie 25 jaar Vakkanjers met ons mee? Dit jubileum laten we niet zomaar voorbijgaan. We hebben iets heel bijzonders voor jullie in petto: een unieke kans om de Noordpool naar je klas te halen! Speciaal voor dit feestelijke jaar geven we exclusieve gastlessen weg, verzorgd door een echte poolgids. Je leerlingen stappen in een VR-bril en maken kennis met het indrukwekkende poolgebied, de gevolgen van klimaatverandering én de oplossingen. Klinkt dat niet als een ervaring die je niet wilt missen? Lees snel verder en ontdek hoe jouw klas kans maakt op deze bijzondere prijs!

De aarde warmt langzaam op. Klimaatverandering noemen we dat. Een groot probleem dat nergens zo goed zichtbaar is als op de Noordpool. Daarom gaat een groep wetenschappers op expeditie om uit te zoeken hoe we de Noordpool kunnen redden. Er is nog ruimte voor een aantal expeditieleden… Ontdek Arctic Explorer!

Met Arctic Explorer haal je een unieke ervaring in de klas. Dit interactieve lespakket neemt jouw leerlingen via een VR-bril mee naar het hoge noorden, 3.000 kilometer van school. Leerlingen zien met eigen ogen wat er op dit moment gebeurt met het ijs, de gletsjers en de dieren die daar leven. Ze ontdekken ook wat wij als mens kunnen doen om dit prachtige gebied te beschermen. Een unieke kans om klimaatverandering tastbaar te maken en jullie onderzoek voor Ruimtemissie Aarde verder uit te breiden!

Maak kans op een gastles van een échte poolgids

Dit jaar vieren we 25 jaar Vakkanjers, en dat willen we samen met jullie doen! Daarom geven we een aantal gastlessen weg aan geïnteresseerde Vakkanjers-scholen. Wat houdt deze gastles in?

• Een poolgids komt naar jouw klas om leerlingen alles te vertellen over het leven op de Noordpool en de uitdagingen van klimaatverandering.
• De klas krijgt de beschikking over VR-brillen om het poolgebied levensecht te ervaren.
• Inclusief volledig lesmateriaal dat aansluit bij de beleving en opdrachten.

Wil jouw klas kans maken op deze unieke ervaring? Laat ons uiterlijk 31 januari weten waarom jouw klas deze gastles niet mag missen! Tip: laat de leerlingen zelf de motivatie schrijven. Stuur jullie motivatie in via het formulier hieronder en wie weet komt de Noordpool binnenkort tot leven in jouw klas.

Arctic Explorer: ook met gratis lesmateriaal

Wil je direct aan de slag in de klas? Dat kan ook zonder gastles! Het Arctic Explorer-lespakket is gratis te gebruiken en bevat alles wat je nodig hebt om jouw leerlingen op een unieke manier kennis te laten maken met de Noordpool. Met interactieve lessen, video’s en opdrachten ontdekken ze zelf de impact van klimaatverandering en leren ze nadenken over oplossingen. Dit maakt het eenvoudig om Arctic Explorer onderdeel te maken van jouw lessen – perfect voor een verdieping binnen Ruimtemissie Aarde.

Een waardevolle aanvulling op Ruimtemissie Aarde

Binnen het thema Ruimtemissie Aarde onderzoeken leerlingen dit jaar hoe we de aarde beter kunnen beschermen en verduurzamen. Arctic Explorer sluit hier naadloos op aan. Het lespakket biedt een concreet voorbeeld van de impact van klimaatverandering en daagt leerlingen uit om verder te denken: Wat kunnen wij doen om dit unieke gebied – en onze planeet – te redden? Door deze VR-beleving krijgen leerlingen nieuwe inzichten die ze kunnen meenemen in hun eigen project en oplossingen voor de Vakkanjers-challenges.

Vier 25 jaar Vakkanjers met ons mee!

Of je nu gebruik maakt van het gratis lesmateriaal of kans maakt op een gastles, Arctic Explorer biedt jouw leerlingen een ervaring die ze niet snel zullen vergeten. Dit jubileumjaar willen we zoveel mogelijk leerlingen inspireren om mee te denken over de toekomst van onze planeet. Doe mee en maak van klimaatverandering een boeiend en leerzaam onderwerp in jouw klas!

Pioneer winnaars van het afgelopen jaar, Wessel en Cas van vo-school Lentiz Novilab uit Naaldwijk, waren samen met hun docent Nick Govaart op bezoek bij Festo in Delft. Daar kregen zij een exclusieve rondleiding door het eXperience Centre van de internationale innovatieleider op het gebied van pneumatische en elektrische aandrijftechnologie. Jeffrey Boers zorgde ervoor dat de jongens van de ene verbazing in de andere vielen. We liepen mee en vroegen Nick en de jongens ook nog even wat ze van Vakkanjers vinden.  

Festo Q&A: ‘Why do we do this? Because we can’
Jeffrey Boers is zelf een Vakkanjer van het eerste uur. Twee decennia geleden werd dankzij Vakkanjers zijn interesse in technologie verder gevoed. Nu leidt hij de nieuwe generatie Vakkanjers rond door zijn ‘habitat’, waar technologische wonderen verricht worden.  Zichtbaar trots laat hij Wessel en Cas een grijparm zien die geïnspireerd is op de wervelkolom van een vis.  

Leren van de natuur
Festo focust elk jaar op een diersoort om te ontdekken welke slimme systemen deze dieren in miljoenen jaren evolutie hebben ontwikkeld die het bedrijf nu kan gebruiken om hun technologische toepassing te verbeteren. Zo valt er uit de sprong van een kangoeroe veel te leren over energieherstel en ook ontwikkelden ze een prototype vliegende vos (een grote vleermuis) om de vliegbewegingen te bestuderen. Jeffrey legt de jongens uit dat ze hierdoor veel leerden over 3D printen op textiel: ‘De vleugels zijn van super lichte stof gemaakt. Door een deel van de vleugels met harde elementen te printen, kan je spelen met de flexibiliteit van de stof. Waar de stof bedrukt is behoudt de stof z’n vorm en waar je wilt dat de vleugel flexibel is, print je niet.’ Veelal gaat het om mechanische zaken, maar in sommige prototypes zit ook wel degelijk intelligentie verweven: zoals vlinders die automatisch hun route plannen en coördineren en mieren die als groep problemen oplossen.  

Play time
Na de rondleiding langs robotarmen, 3D printers en een clean room (sorry, no entry) konden de jongens ook nog zelf aan de slag  in het eXPerience Centre. Met perslucht mochten ze proberen eieren in een eierdoos te deponeren. Het was even oefenen… maar daarna lukte het prima! Bij Festo is het elke woensdag play time. Engineers krijgen dan de ruimte om nieuwe ideeën te bedenken en uit te proberen. Zo is ooit ook de Escape Room ontstaan: een gave onderzeeër, waaruit je je weg moet zien te vinden door codes te kraken.  

Na de intensieve rondleiding bij Festo spraken we nog even met Nick en de jongens over Vakkanjers. Nick vertelt dat hij elk jaar enthousiaster is geworden over het lesprogramma: ‘Mijn leerlingen zeurden al een tijd aan mijn hoofd wanneer we nou beginnen, omdat het zo’n leuk thema is dit jaar: Ruimtemissie Aarde.’  

Wessel en Cas zijn met hun team afgelopen jaar eerste geworden in hun categorie met hun ontwerp van een Olympisch podium. ’Het is gewoon super leuk om te doen’, vertelt Wessel. ‘En we willen natuurlijk ook wel winnen. Daarvoor moesten we wel alle punten afstrepen die op het lijstje van de jury stonden.’  

Het team op de finale van Vakkanjers: Olympische Spirit

Zonder de meiden wordt het niks
Dat je daar ook meisjes bij nodig hebt, bleek met nadruk richting de presentatie. Nick: ‘De meiden hadden heel belangrijke toevoegingen bij de presentatie. Zonder hen hadden we het echt niet gered. Onze technische opleiding is heel breed. De meiden blijven hier nog wel een beetje achter, maar ik hoop dat meisjes gaan inzien dat dit werk juist heel goed bij hun past. Ze zijn bijvoorbeeld veel nauwkeuriger dan jongens en voegen ook andere inzichten toe.’ Dat was zeker het geval bij Vakkanjers: ‘Hun input zorgde voor een creatieve wending in het project,’ zegt Nick. ‘Waar de jongens vooral met de technische uitvoering bezig waren, brachten de meiden flair en inclusiviteit in het ontwerp, zoals de een creatieve manier om de bloemen uit te reiken bij een huldiging en het betrekken van de Paralympics. Zonder hun ideeën had het project iets essentieels gemist en waren we zeker geen eerste geworden.’ 

Leren en winnen
Hoewel winnen natuurlijk leuk is, benadrukt Nick dat het leerproces het belangrijkst is. ‘De leerlingen nemen de leiding en ontdekken zelf hoe ze problemen kunnen oplossen. Als docent geniet ik vooral van hun groei en het enthousiasme dat ontstaat. En dat de school dit jaar weer meedoet, daar ben ik ontzettend blij mee.’ Voor scholen die twijfelen of het iets voor hen is, heeft Nick een duidelijk advies: ‘Gewoon doen! Er verschillende niveaus, passend bij jouw klas. De leerlingen worden er zelfstandiger, creatiever en technischer van. En zeker met de finales is het een ervaring die ze niet snel zullen vergeten.” 

Nick en zijn leerlingen zijn al weer druk aan de slag met hun challenge van dit jaar waarbij ze een onderzoeksvoertuig moeten ontwerpen dat kan bijdragen aan het behoud van de aarde. Ze hebben er het volste vertrouwen in: ‘Komend jaar nemen we die beker gewoon wéér mee naar huis.‘ 

Na twintig jaar trouwe dienst nam Marc van der Maaten afscheid van zijn oude school en begon hij aan een nieuw avontuur op de OBS Erasmus in Den Haag. Aan zijn overstap was wel één voorwaarde verbonden. Vakkanjers, de techniekwedstrijd voor basis- en middelbare scholen, moest mee.  

Op zijn oude school zullen de technieklessen, die hij met zoveel passie gaf, helaas verdwijnen. Niemand volgt hem op. Maar op zijn nieuwe school gaat hij door met zijn missie om techniek aantrekkelijk en toegankelijk te maken. Voor alle kinderen. Vakkanjers is ‘zijn’ rode draad. Marc: ‘Er staat zes weken, zo’n 10-12 lesuren, voor dit programma, maar ik verzin er zoveel lessen omheen dat ik er wel een half jaar mee aan de slag ben. Soms pakt ook één van de andere leerkrachten het thema op en gebruikt zijn of haar les daarvoor.’  

Helpdesk 

Marc ontdekte Vakkanjers bij toeval toen hij, naast zijn aanstelling als gymleraar, aan de slag ging als docent techniek en op zoek ging naar lesmateriaal. Hij was direct enthousiast. ‘Het is een gratis programma met duidelijke informatie en spannende opdrachten voor de groepen zeven en acht. De challenges zijn duidelijk en bieden voldoende aanknopingspunten voor verdieping en uitbreiding. Ideaal voor iemand die net begint met technieklessen en een bron van inspiratie voor iedereen die dat al langer doen. Je werkt met een gerichte opdracht, er is een platform en een helpdesk waar je altijd met vragen terecht kunt. En ik heb een omvangrijk netwerk met mooie grote bedrijven waar ik gebruik van kan maken.’ 

Avontuur 

Op OBS Erasmus zal hij voor het eerst een activator van Vakkanjers inschakelen. De activators zijn beschikbaar om de eerste brainstormles met de leerlingen te begeleiden. Marc denk dat het vooral zinvol is om de kinderen nog meer te inspireren. ‘Dat spreekt kinderen meer aan dan een conservator van het Van Gogh Museum,’ zegt hij, refererend aan een eerdere challenge. ‘De context en het werk vragen om veel toelichting als je kinderen enthousiast wilt krijgen. En het project moet vanaf het eerste moment staan, de verbeelding direct activeren. Ik denk erover om dit jaar het thema van FIRST LEGO League (SUBMERGED) te combineren met Vakkanjers (Ruimtevaart). Ik wil de link leggen tussen werken onder water en in de ruimte. Een ruimteschip en een duikboot zijn beide compacte ruimtes. Ik wil met de kinderen op onderzoek uit. Wat zijn de overeenkomsten en wat zijn de verschillen? We gaan op avontuur. De kinderen zullen leren dat techniek overal is, van onderwaterverkenning tot ruimtevaart, en dat het niet alleen om computers en programmeren gaat, maar ook om creatief ontwerpen en problemen oplossen.’ 

Eindadvies 

Vakkanjers is niet het enige programma waar Marc mee werkt. Nexplorers, van Shell, gebruikt hij bijvoorbeeld ook. ‘Juist de afwisseling is belangrijk, maar de ondersteuning is niet vergelijkbaar met die van Vakkanjers.’ Hoe groot is de kans dat hij collega’s zou aanraden gebruik te maken van Vakkanjers? Op een schaal van één tot tien? ‘Zeker een acht,’ zegt Marc van harte. ‘Omdat ik zie dat Vakkanjers een vonk van nieuwsgierigheid en creativiteit ontsteekt. De leerlingen zijn gemotiveerd en betrokken. Naast het opdoen van theoretische kennis, ontwikkelen ze praktische en toepasbare vaardigheden. Het helpt ook bij het eindadvies.’ Tijdens zijn lessen benoemt Marc geregeld dat dingen met je handen doen al snel onder techniek valt. ‘Als ze dan praktijkonderwijs als advies krijgen – wat helaas nog steeds laag wordt aangeslagen – kun je ze daaraan herinneren. En aan het plezier dat ze hadden tijdens de technieklessen.’  

De samenwerking tussen Vakkanjers en Space Expo gaat verder dit jubileumjaar

Kom met je klas naar Noordwijk voor een spectaculaire kick-off van Vakkanjers dit jubileumjaar! Je profiteert van een speciaal gereduceerd tarief voor de hele klas en een wel heel bijzonder programma, helemaal afgestemd op de Vakkanjers missies van dit jaar met het thema Ruimte Missie Aarde: Blik op de toekomst.

In Space Expo ontdekken jullie de geheimen van de ruimte en de ruimtevaart. Het ruimtevaartmuseum ontwikkelde een verrijkend programma, in aanvulling op Vakkanjers.
Er is een programma voor groep 7/8 van het basisonderwijs en een programma voor het voortgezet onderwijs. Je kunt boeken tot en met januari 2025.

Wat gaan jullie doen
Onder begeleiding van een Vakkanjers-activator starten de leerlingen met een brainstormsessie. De activator triggert de leerlingen out-of-the-box te denken en samen tot té gekke ideeën te komen. Na een korte pauze doen de leerlingen inspiratie op in het museum tijdens een interactieve rondleiding. Dichterbij de echte wereld van de ruimtevaart kan je niet komen!

Het programma bestaat uit een brainstormsessie en een interactieve rondleiding en duurt in totaal 1 uur en 45 minuten.

Gereduceerd tarief
Voor het onderwijs heeft Space Expo gereduceerde tarieven (voor leerlingen en begeleiders). Bij deelname aan dit programma wordt de school gratis aangemeld bij Vakkanjers (mochten jullie dat nog niet gedaan hebben).

Pak die kans om van Vakkanjers een feestje te maken!

> Informatie en aanmelden voor het basisonderwijs

> Informatie en aanmelden voor het voortgezet onderwijs

Wat doet een weerman met de informatie van satellieten en hoe helpt dat onze aarde? Hoe overleef je op de hoogste en koudste bergtoppen, zonder zuurstof? Wat betekent het als de vogelgriep is doorgedrongen tot het puurste stukje aarde: Antarctica? En wat levert onderzoek dan op? Hoe ver gaan we met elektrisch vervoer en hoe helpt ons dat op weg naar een duurzamere wereld?

In de Online Gastlessen van Vakkanjers deelden rolmodellen hun kennis en ervaring op een losse, interactieve en inspirerende manier. Jochem Uytdehaage presenteert de interactieve online lessen en leerlingen konden LIVE vragen stellen. Kijk de lessen nu terug!

Vakkanjer Junior, Missie Slimme Satellieten met meteoroloog Gerrit Hiemstra

Gerrit Hiemstra is vooral bekend als de weerman bij het NOS Journaal. Tegenwoordig geeft hij met zijn bedrijf adviezen aan vooral de landbouwsector in Afrika en Azië. Denk aan lokale weersverwachtingen voor boeren en risicoberekeningen voor extreem weer. Daarvoor maakt hij natuurlijk ook gebruik van satellieten. Mooi om te horen hoe dat in z’n werk gaat. Snel aanmelden dus voor Vakkanjers Junior.

Vakkanjer Scout, Missie High-Tech Hub met avonturier Wilco van Rooijen

Wilco is de enige Nederlander die op eigen kracht en dus zonder extra zuurstof de Explorers Grand Slam voltooide, dat is de internationale titel voor het bereiken van de zeven hoogste toppen op elk continent én het bereiken op eigen kracht van de Noord- en de Zuidpool.
Ook bedwong hij met zijn team de top van de roemruchte K2, The ‘savage mountain’. We denken dat Wilco wel het een en ander kan vertellen over de waarde van een stevige ‘hub’ in barre omstandigheden. Watch & learn dus!

Vakkanjer Explorer, Missie Mens & Machine met professor Auke Hoekstra

Professor Hoekstra houdt zich vooral bezig met elektrisch vervoer en de overgang naar duurzame energie. Als expert is hij vaak adviseur voor de overheid. Wat gaat de toekomst ons nog allemaal brengen? Blijft het mens & machine of wordt het meer machine & mens?

Vakkanjer Pioneer, Missie Wereldverkenners met onderzoekster Florence Kuyper

Haar passie voor Antarctica trekt Florence Kuyper telkens weer naar de zuidpool, maar zij weet zich ook prima te redden in extreme hitte! Zo legde ze samen met haar team en kameel 1.200 km te voet af in de woestijnen van Mongolië. Dat is nog eens onderzoek doen met de voeten in de klei. Nou ja, sneeuw, of zand… Een echte wereldverkenner dus!

Gisteren – op 2 oktober 2024 – heeft koningin Máxima het officiële startsein gegeven voor de gloednieuwe editie van Vakkanjers: Ruimtemissie Aarde. In het kader van het 25-jarig jubileum kwamen zo’n 180 leerlingen van scholen uit heel Nederland samen bij Space Expo in Noordwijk. Ambassadeur André Kuipers was ook van de partij. Hij zorgde samen met zijn collega-astronauten Helen Sharman en Kay Hire voor een unieke dag.

Bekijk de foto’s hier.

De dag startte met een feestelijke opening onder leiding van presentatrice Anouk. Vervolgens nam André Kuipers alle leerlingen mee in de wondere wereld van de ruimtevaart. Op school hadden de leerlingen al vragen ingestuurd voor zijn collega-astronauten Helen Sharman en Kay Hire. Hoe douche je bijvoorbeeld in de ruimte? En wat moet je doen om astronaut te worden? Na hun inspirerende verhalen gingen de leerlingen op onderzoek uit in het museum! Want welke mooie dingen zijn daar te ontdekken?

De spanning steeg, want het was bijna tijd voor de aankomst van onze koningin. Vol verwachting zat iedereen te wachten op haar komst. De koningin nam plaats in de zaal en gaf samen met de vier meiden Warshana, Ailah, Roos en Malon het officiële startsein van de 25e editie van Vakkanjers!

Vervolgens maakte koningin Máxima, samen met André Kuipers, een rondje langs alle tafels. In een bomvolle Space Expo gingen ze in gesprek met leerlingen uit heel Nederland over hun project en hun ambities. Hoe komen ze toch op zulke innovatieve ideeën?

Met zo’n bijzondere start van deze editie, kan dit Vakkanjers-schooljaar al niet meer stuk! Het belooft een geweldige en onvergetelijke editie te worden. Vakkanjers-ambassadeur André Kuipers heeft ook heel veel zin in dit schooljaar. Hij onderschrijft het belang van Vakkanjers dan ook: “Met technologie kun je de wereld veranderen. Of je nu een satelliet bouwt of een robot ontwerpt, alles begint met nieuwsgierig zijn en dingen willen ontdekken. Met de projecten van Vakkanjers ontdekken jongens én meisjes spelenderwijs hoe leuk en belangrijk techniek is. Daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen.”

Drie jaar geleden begon het techniekavontuur voor Henk Jan en zijn school, het Coornhert Lyceum in Haarlem. De directrice, bekend met Henk Jan’s ervaring in het technisch onderwijs, vroeg hem een programma op te zetten dat techniek en onderwijs dichter bij elkaar zou brengen. Er was inmiddels subsidie voorhanden vanuit Sterk Techniekonderwijs (STO). Zo begon Henk Jan te bouwen aan een stevige techniekpoot waar Vakkanjers sinds een jaar ook onderdeel van uitmaakt.

Pionieren

Na een voorzichtige start met robotica, geïntegreerd in het natuurkundeonderwijs onder de noemer Wetenschap en Technologie, bleek al snel dat het hele team en de leerlingen  enthousiast waren. De techniekleraar ontwikkelde daarop samen met een Technisch Onderwijs Assistent (TOA) verschillende keuzepractica en projecten. ‘Daarna kwam bij mij de vraag om Technologie & Toepassing (T&T) op te zetten voor klas 4, omdat het verplicht werd om als school die Mavo aanbiedt ook een praktijkgericht programma aan te bieden. Dat was wel even pionieren, ook omdat je daarvoor buiten de school opdrachten moet binnenhalen. Ik had geen flauw idee hoe ik dat moest aanvliegen.’

Gelukkig vond Henk Jan steun bij een pensionado die de informatica-docent al hielp met projecten voor eindexamenleerlingen. Samen zetten ze een programma op voor klas 3 en 4, dat vorig jaar zijn eerste succesvolle lichting examenleerlingen zag. Dit groeide uit tot een vaste waarde binnen de school, die nu ook O&O (Onderzoek en Ontwerpen) aanbiedt in de eerste klas, met de ambitie om een Technasium te worden, een programma dat doorloopt tot 6 VWO en 5 Havo.

De Keuze voor Vakkanjers

Waarom koos het Coornhert er vorig jaar voor om mee te doen aan Vakkanjers? Voor Henk Jan was het een kans om het vak direct te starten met een goed ontwikkeld programma. ‘De leerlingen waren meteen enthousiast,’ herinnert hij zich. Ondanks de uitdagingen van de coronapandemie, waar de eerste activatieles op afstand moest plaatsvinden, zijn de fysieke kick-offs inmiddels een vast onderdeel geworden. Door leerlingen in groepjes te laten werken aan opdrachten, leren ze niet alleen de technische vaardigheden, maar ook het belang van samenwerken en creatief denken. ‘Het is belangrijk dat ze zich gezien voelen en dat ze leren hoe ze een probleem moeten aanpakken.’

Competitie

Het Coornhert Lyceum werd dit jaar derde in de categorie Scout van Vakkanjers. Competitie blijkt een belangrijke motivator voor de leerlingen. ‘Hoewel sommige leerlingen alleen meedoen omdat het moet, zien de meeste op een gegeven moment wel in dat er iets te halen valt’, vertelt Henk Jan lachend. ‘Hopelijk zeggen ze volgend jaar: wij willen ook in die finale komen. Het is prachtig om te zien hoe trots ze zijn als ze daar staan!’ Hij ziet het competitie-element als een extra stimulans voor de leerlingen. ‘Je bent toch in het onderwijs om leerlingen klaar te stomen voor de maatschappij.’ De focus op verduurzaming en het nieuwe thema Ruimtevaart in het komende jubileumjaar van Vakkanjers zijn ook belangrijke motivatoren voor het team.

Opdrachtgevers

Naast Vakkanjers werkt het Coornhert ook samen met externe opdrachtgevers om eigen lesprogramma’s te schrijven. Bijvoorbeeld voor Amsterdam Westpoort, waar leerlingen de opdracht krijgen om de technologieopleiding daar te promoten, bijvoorbeeld in een VR game. Henk Jan ziet dat leerlingen zich steeds bewuster worden van hun mogelijkheden in de techniek. ‘Er is ook aandacht voor vanuit de overheid.’ zegt hij. ‘Hoewel veel ouders nog een ouderwets beeld hebben van de technische sector, zien leerlingen nu dat er veel geld te verdienen is en dat het werk divers en uitdagend kan zijn.’

Inkakken

Door het opzetten van nieuwe programma’s en het aangaan van nieuwe uitdagingen blijft Henk Jan gemotiveerd: ‘Als je creatief omgaat met Vakkanjers dan kan je er heel veel einddoelen mee halen. Ik vind het ook leuk dat je daar zelf een beetje mee kunt spelen. Veel docenten vragen: “Wat levert het mij op en hoeveel tijd gaat het me kosten?” Dat snap ik wel, maar een deel van de lol is toch ook dat je kunt vernieuwen. Natuurlijk kost het in het begin even wat extra tijd, maar nu na een aantal jaar helemaal niet meer. Ik was op een punt waarop ik iets nieuws wilde doen en dit kwam op mijn pad. Het heeft voor vernieuwing gezorgd en voorkomt dat ik inkak. Ik wil geen docent zijn die binnenkomt en zucht: waar waren we gebleven?’